Muzeum Więzienia Pawiak w Warszawie

Muzeum Więzienia "Pawiak" to muzeum upamiętniające więzienie Pawiak, działające w latach okupacji niemieckiej 1939-1944. Powstało w 1965 roku z inicjatywy i przy współudziale byłych więźniów politycznych Pawiaka. Budynek wzniesiono na ocalałych fundamentach podziemnych kazamat VII i VIII oddziału więzienia wysadzonego przez Niemców w sierpniu 1944 roku.  W skład zespołu pomnikowego Muzeum Więzienia Pawiak wchodzą: filar stanowiący fragment bramy wjazdowej, Pomnik Drzewa Pawiackiego - brązowa kopia słynnego wiązu, świadka historii - na którym rodziny ofiar od 1945 roku umieszczały tabliczki epitafijne, betonowy mur z blokami piaskowca okalający teren Muzeum, z symbolicznymi rzeźbami, a także dziedziniec więzienny z pomnikiem.

W Pawiaku, gdzie było miejsce na 950 więźniów, przebywało ich przeważnie ok. 3 tys.  Więźniowie Pawiaka nawiązywali kontakty z pozostającymi na wolności poprzez polski personel obsługi. W więzieniu działały polskie organizacje konspiracyjne, do których należeli więźniowie-lekarze i personel pielęgniarski oraz więźniowie funkcyjni. Dzięki nim udało się uwolnić pewną liczbę więźniów bądź uchronić od rozstrzelania lub wysłania do obozów koncentracyjnych.

Szacuje się, że na około 100 tys. więźniów, którzy przeszli przez Pawiak w latach 1939-1944 – 37 tys. zginęło w egzekucjach, zostało zamordowanych w czasie przesłuchań lub w celach, albo zmarło w szpitalu więziennym. Około 60 tys. więźniów wywieziono do obozów koncentracyjnych, najwięcej do Auschwitz-Birkenau a także do Ravensbrűck, Gross-Rosen, Majdanka, Stutthofu, Sachsenhausen, obozu pracy w Treblince i do Buchenwaldu.

źródło: www.pl.wikipedia.org; www.portalwiedzy.onet.pl

Fot. Tadeusz Stani